Na een intensieve meervoudig onderhandse aanbesteding in februari 2019 onder 4 marktpartijen heeft Twents waternet (TWN) de opdracht om te komen tot een Twentse stresstest (onderzoek naar de mate waarin een gebied is voorbereid op de klimaatontwikkeling) gegund aan (een consortium van) Nelen & Schuurmans en Planterra. Marieke Ekelenkamp, procesbegeleider van TWN en projectleider van de werkplaats stresstest, hield een interview met de hoofdrolspelers.
Nelen & Schuurmans stelde een team samen met verschillende expertises. Dit team trekt momenteel heel Twente door om een werkbezoek af te leggen aan alle partners. Op basis hiervan adviseren zij over een “programma van eisen” voor de Twentse stresstest (onderzoek naar de mate waarin een gebied is voorbereid op de klimaatontwikkeling), dat de werkplaats uiteindelijk vaststelt. Vervolgens wordt de stresstest ook “gebouwd”, bestaande uit digitale kaartlagen die inzicht geven in de locaties die kwetsbaar zijn voor effecten van klimaatverandering. Maak kennis met dit bevlogen team, bestaande uit Ria Löschner (projectmanager stresstest), Rick Fleur (adviseur participatie) en Lieke Coppens (adviseur stedelijk water en klimaat).
‘Gefeliciteerd met de opdracht voor de stresstest Twents waternet!’
“Ja, we zijn er blij mee” zegt Ria. ”Twente is een prachtig gebied om mee aan de slag te gaan. Hydrologisch interessant vanwege een hellend gebied, met uitdagingen in de waterverdeling bij droogte en neerslag. De cultuur van Twente spreekt me aan; een hechte cultuur, eerlijk en duidelijk, vanuit gezond (boeren)verstand. De Werkplaats laat dit ook zien; tijdens ons startoverleg werden verwachtingen en doelen eerlijk op tafel gelegd en konden we van daaruit afspraken maken. Het commitment is goed; dat geeft vertrouwen”.
“Inderdaad, dat viel mij ook op”, geeft Rick aan. ”De openheid en het commitment van TWN. De werkplaats bestaat uit een diverse groep leden met elk hun eigen achtergrond, maar wel met een duidelijk gemeenschappelijk doel.”
Lieke vindt het mooi om te zien dat de mensen op een bescheiden manier trots zijn op Twente en gedreven zijn om de leefomgeving prettig en leefbaar te houden, juist in een veranderend klimaat. “Ze staan heel erg open voor samenwerking en zien ook allerlei kansen daarin. Deze houding is heel waardevol voor verdere samenwerking op het vlak van klimaatadaptatie”, aldus Lieke.
Wat brengen jullie mee aan achtergrond en expertise?
Ria werkt nu ongeveer 13 jaar in het waterbeheer. Ze is begonnen vanuit een landbouw achtergrond (boerendochter, gestudeerd in Wageningen, gewerkt bij Alterra) en is bij Nelen & Schuurmans meer naar het stedelijk gebied opgeschoven. Beide hebben nog steeds haar interesse: “Ook binnen TWN ben ik benieuwd naar de interacties tussen stedelijk en landelijk gebied en de kansen die vice-versa benut kunnen worden”.
Rick is ruim 5 jaar werkzaam in het werkveld beheer openbare ruimte, waarin hij zich heeft gespecialiseerd in participatie en digitale tools. Binnen TWN hoopt hij vanuit zijn expertise op deze onderdelen een bijdrage te kunnen leveren. Met als doel een constructieve risicodialoog op gang te brengen, met draagvlak bij de stakeholders. “Participatie had ook tijdens mijn studie al mijn interesse. Zo onderzocht ik in mijn masterscriptie in welke mate het participatieproces (samenwerking tussen bewoners en gemeente) invloed uitoefende op het succes’ van een initiatief”.
Al tijdens haar opleidingen Milieu-natuurwetenschappen en Water Science & Management aan de Universiteit Utrecht leerde Lieke dat rekenen aan water belangrijk is, maar dat het proces en (het samenwerken aan) integrale vraagstukken, die de kwaliteit van de leefomgeving aangaan, minstens even belangrijk is. In de projecten van de afgelopen jaren heeft ze altijd op het snijvlak gewerkt van inhoud en proces, vooral bij gemeenten maar ook voor provincies. “In dit project zal ik dan ook de rol vervullen van verbinder tussen proces en inhoud”.
Waarom heeft Twents waternet voor jullie gekozen, denk je?
“Ik denk dat we tijdens het gesprek een duidelijk team-gevoel hebben uitgestraald, samen met onze partner Planterra. Elk van onze adviseurs heeft weer eigen kwaliteiten en het is de kunst deze effectief in te zetten in een team. Op communicatie- en participatievlak weten we dat we aanvullende expertise goed kunnen gebruiken. Deze hebben we gevonden bij Planterra”, aldus Ria.
Rick: “We denken dat het van begin af aan belangrijk is om draagvlak te creëren bij alle partners om verwachtingen af te stemmen en helder te communiceren. Dat is volgens mij een belangrijke reden dat we het project hebben gekregen”.
Wanneer is het traject wat jullie betreft geslaagd?
“Als we, naast het in beeld brengen van kwetsbaarheden op kaart, verbindingen hebben gelegd met andere ruimtelijke opgaven en kansen voor Twente”, legt Ria uit. “Dat we weten welke delen van het gebied focus moeten krijgen voor landbouw, welke voor recreatie, welke voor natuur. Maar ook dat de partners binnen TWN elkaar hebben kunnen inspireren met goede voorbeelden, dat ze elkaar weten te vinden in de uitwerking van klimaatadaptatie binnen hun eigen gemeente. Klimaatadaptatie is een "ongoing proces" waarin je veel van elkaar kunt leren”.
“Voor mij is het project geslaagd wanneer de gezamenlijke inzet heeft geleid tot een goede basis voor de risicodialoog tussen diverse stakeholders”, antwoordt Rick. “Als TWN-partners de betrokkenen straks kunnen aanzetten tot denken in kansen en mogelijkheden, waarbij ‘wat kan ik doen om een bijdrage te leveren?’ het uitgangspunt is”.
“Voor mij is het een succes als bij TWN in 2020 klimaatadaptief denken en handelen een vanzelfsprekend onderdeel is bij aanpassingen in de leefomgeving, op straat en in de tuin. Een toegankelijk ontsloten stresstest levert hieraan, samen met de uitvoering van de TWN-communicatiestrategie, een flinke boost”, zegt Lieke.
Wat zijn de mijlpalen in het traject en wat is het tijdpad?
Het tijdspad ziet er grofweg zo uit:
- April en mei: werkbezoeken met de startnotitie voor fase 2 als resultaat.
- Juni, juli en augustus: genereren kaartbeelden met afsluitend een ambtelijke en bestuurlijke participatiesessie.
- September: advies voor het vervolg, de risicodialogen.
Wat is je hartenkreet aan TWN?
Ria: “Zoek elkaar op om tot betere oplossingen te komen! Kansendenkers en risicodenkers. Praktische en theoretische mensen. Je hebt elkaar nodig!”
Rick: “Houd het gemeenschappelijke doel voor ogen en realiseer dat je elkaar nodig hebt om dit te kunnen bereiken!”
Lieke: “Houd jullie mentaliteit vooral vast, want elke aanpassing in de buitenruimte bepaalt ook de kwaliteit van de leefomgeving voor volgende generaties. Nu klimaatadaptief handelen maakt dat Twente in de toekomst die mooie, aantrekkelijke regio blijft waar je prettig woont, werkt en leeft”.
Ria Löschner is 37 jaar en komt uit Amersfoort. Ze heeft landinrichtingswetenschappen, hydrologie en waterkwaliteit gestudeerd aan de Wageningen Universiteit en is business manager Omgeving en Klimaat bij Nelen en Schuurmans.
Rick Fleur is 30 jaar en komt uit Apeldoorn. Hij heeft sociale geografie & planologie en stadsgeografie aan de Universiteit van Utrecht gestudeerd en is adviseur openbare ruimte bij Planterra.
Lieke Coppens is 31 jaar en komt uit Utrecht. Ze heeft Milieu-natuurwetenschappen en Water Science & Management aan de Universiteit van Utrecht gestuurd en is adviseur stedelijk water en klimaat bij Nelen en Schuurmans.