Waterschapper Gerdrik Bruins aan de wieg van de wadi
Tegenwoordig zijn wadi’s niet meer weg te denken bij de inrichting van stedelijk gebied. Waterberging (vasthouden van water in bergingsgebieden) en -beleving zijn essentieel voor een leefbare stad. Anno 2017 past de wadi-gedachte naadloos in het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie en de Klimaatactieve stad. Maar was de wadi daar oorspronkelijk ook voor bedoeld?
Gerdrik Bruins was 17 jaar lang senior adviseur ruimtelijke ontwikkeling en gebiedsinrichting van waterschap Vechtstromen. Begin november sloot hij zijn loopbaan af met een mini-symposium over 20 jaar wadi’s. Hij was degene die zo’n 20 jaar geleden de wadi introduceerde in Enschede.
Infiltratie (het in de bodem brengen van water) van regenwater was nieuw
“Ik was begin jaren negentig rioleur bij de gemeente Enschede. Samen met enkele collega’s waren we bezig met integraal waterbeheer en het opzetten van natuurlijkvriendelijke, ecologische wijken. Wettelijk moest er in Vinex-wijken waterberging (vasthouden van water in bergingsgebieden) aanwezig zijn voor zo’n 40 mm neerslag. Het was al wel gebruikelijk om vijvers in de wijk aan te leggen die bij stijgend water overliepen naar een sloot. Maar infiltratie van regenwater was nieuw,” vertelt Gerdrik Bruins. “Ik hield me bezig met gescheiden waterafvoer en ik had deze methode gezien in het Ruhrgebied. Daar werd het Mulden Rigolen Systeem aangelegd. Een verlaging in een groenstrook, afgescheiden met folie vanwege de vervuilde bodem, die regenwater opving en filterde. Via een drainagebuis werd het overtollige water langzaam afgevoerd. Dit was het voorbeeld voor ons moderne watersysteem in stedelijk gebied. We hebben het laten berekenen en voor het eerst toegepast in de wijk Ruwenbos in Enschede.”
Droge woestijnbeddingen
“We hadden geen goede Nederlandse naam voor dit soort voorziening. Het Duitse Mulden Rigolen Systeem bekte niet echt. Ik heb toen de naam ‘wadi’ bedacht als afgeleide van de droge rivierbeddingen in de woestijn. Als het regent lopen die wadi’s vol en werken ze als een spons maar ze voeren ook water af. Heel toepasselijk. Later werd WADI ook uitgelegd als een afkorting met de betekenis Water, Afvoer, Drainage en Infiltratie. Knap gevonden, want deze uitleg dekt precies de lading,” vindt Gerdrik.
Internationale impact
De eerste wadi’s in het project Ruwenbos hadden een internationale impact. Er was enorm veel belangstelling voor deze vorm van integraal waterbeheer. “Heel vaak heb ik rondleidingen gegeven en presentaties door het hele land verzorgd. Bezoekers uit alle wereldcontinenten bezochten Ruwenbos. De resultaten en richtlijnen zijn in veel verschillende talen vertaald en gebruikt in handboeken voor het ontwerp, aanleg en beheer van ‘sustainable urban drainage’. Zelfs in Koreaanse informatie stonden de foto’s van onze wadi’s in Ruwenbos,” legt hij uit. “In die tijd was er ruime aandacht voor milieuvriendelijke, ecologische wijken. Vooral grote steden en in Vinexwijken, zoals in Tilburg, Leidsche Rijn, Nijmegen, IJburg, maar ook de Eschmarke in Enschede volgden het voorbeeld van de wadi.”
Klimaatverandering bestond nog niet
De wadi’s waren in de begintijd niet bedoeld om wateroverlast tegen te gaan. Terwijl er al wel iets speelde. “Ik kan me herinneren dat ik bij mensen op bezoek ging die water in de woning hadden. Ik stelde ze gerust, dat het maar één keer in de honderd jaar voorkwam. Het was een supergebeurtenis, gaf ik aan. Ja, ja, ik heb het geweten,” zegt hij eerlijk. “Toen het een jaar later weer raak was en daarna nog een keer, kreeg ik te horen: Die Bruins hoeft hier niet meer langs te komen! Omdat we steeds vaker fikse buien signaleerden, klopten we bij het KNMI aan. We wilden weten wat er aan de hand was. Maar het KNMI ontkende destijds in alle toonaarden, dat het om een structurele verandering ging. Dat was absoluut onmogelijk. Klimaatverandering ging heel langzaam, werd gezegd. Nu praten ze wel anders en blijkt de klimaatverandering zich sneller te voltrekken dan verwacht.”
Vooruitziende blik?
Hoewel er veel interesse was, werd de wadi niet direct door iedereen omarmd. In het begin werden de bedenkers niet altijd serieus genomen door hun vakgenoten. Bruins werd gezien als de geflipte techneut, die ook wel de Ecoboy van weg- en waterbouw werd genoemd. De media hebben een grote rol gespeeld in de acceptatie van de wadi. Ondanks de grote belangstelling voor de wadi, moesten veel hindernissen worden overwonnen. Uiteindelijk hebben adviesbureaus en producenten de hemelwaterinfiltratie doorontwikkeld en verbeterd. De wadi heeft nu zijn bestaansrecht bewezen en zijn plek gevonden in de Klimaat Actieve Stad (KAS (klimaat actieve stad)). Wat toen integraal waterbeheer heette, is nu klimaatadaptatie. Wie had dat kunnen bedenken dat de wadi daarbij zo’n belangrijke rol zou gaan spelen? Eigenlijk was Gerdrik Bruins zijn tijd ver vooruit en introduceerde ruim 20 jaar geleden één van de eerste klimaatmaatregelen die nu hard nodig zijn en naadloos aansluiten bij de visie op klimaatadaptatie.
